1) เห็นด้วย
2) ผมว่าทุนก็น่าจะมีส่วนจริงๆ แต่ผมว่า dev ไทยน่าจะขาดกันเยอะคือเรื่อง ประสบการณ์ การที่เราไม่รู้เนี่ยเราต้องมีคนสอน ต้องมี expert มาคอยสอน สตูดิโอเกมเมืองนอกเขาทำเกมมาเป็นสิบๆปี พวกที่ตั้ง indie ก็ไม่ใช่ตาสีตาสาจบมาทำเกมเลย เรามาเริ่มไม่กี่ปีจะให้ตามทันเขาเลยนี่ก็ยาก
ถ้ามองดูบ้านเรามีหลักสูตรสอนทำเกมจริงๆกีที่กันเอง ดาวเด่นด้านนี้ก็ไม่ได้มีแบบเมืองนอกเมืองนาเขา ซึ่งก็ตามท่านว่า ต่อให้ได้ทุนเยอะเท่าเกมใหญ่ๆ ก็ไม่สามารถสรุปออกมาได้ว่ามันจะออกมาดีจริง สรุป ขาดบุคคลากรด้านนี้สุด ขาดคนมีประสบการณ์เขี้ยวลากดิน จริงๆมันไม่ใช่แค่เรื่องทำเกมหรอก ทำ sw หลายๆประเภท ขาด expert ที่แบบเชี่ยวชาญจริงๆ ส่วนพวกที่เป็นเทพยังพอจะหลงเหลือหลุดรอดมาก็หนีไปเมืองนอกหมด เพราะ
อีกอย่างนึงคือ บริษัทคนไทยหลายๆที่ mind set เรื่อง sw development นี่คือแย่มากๆนะ คงแตกต่างกับพวกสตูดิโอใหญ่ๆเมืองนอก, อย่างงานที่ผมทำ เรียกได้ว่าทำส่งไปทีเหมือนเล่นขายของอ่ะ ถ้าผมจะมาซื้อโปรดักท์ของผมที่ทำเองผมคงไม่ซื้ออ่ะ ว่าขนาดนั้นเลยก็ได้, Project Management ก็ไม่มี อยากทำไรก็ทำ ทำอย่างอื่นอยู่เจอบัคอยากจะให้แก้บัคก็จะให้แทรกเดี๋ยวนั้นเลย, เวลาก็เร่ง, ฟีเจอร์ขายฝัน ไม่วิเคราะห์ถึง possibility, Testing ก็ห่วยแตก กระดากปากจะเรียกว่า Testing ด้วยซ้ำ และอีกหลายอย่างๆ แต่บริษัทอื่นเขาก็ยังมาซื้อโปรดักท์บริษัทผมนะ เพราะไม่มีทางเลือกอื่น บริษัทผมแม่งเรียกตัวเองว่าขายโปรดักท์ แต่จริงๆแล้วทำโปรแกรมตามสั่ง(คล้ายๆอาหารตามสั่งให้เขา) เรียกว่าของตัวเองว่าเป็นโปรดักท์ แต่บริษัทไหนมาซื้อต้องตัดแต่งพันธุกรรมให้เขาหมด
แล้วก็ปัญหาคือคนไทยตำแหน่งสูงๆเขายังมองว่าเรื่องงาน sw dev มันเป็นงานสบาย "มันจะไปยากแค่ไหนกันวะ นั่งหน้าคอมแปปเดียวเดี๋ยวก็เสร็จละ" บางทีบางที่ไม่เคยลงมาคลุกคลีจริงๆด้วยซ้ำ เขาให้ความสำคัญกับ sw dev ก็แค่เท่ากับพนักงานพิมพ์เอกสารเท่านั้นเองแหละมั้ง อย่าไปหลงว่าเขาให้เงินเดือนเยอะกว่าคือเขาจะแยกแยะความต่างของอาชีพได้